АГТИС спроведе анкетa „Колку ги познавате Вашите потрошувачки права?“ како составен дел од проектот  „Повеќе од лист хартија“ кој е во склоп на заедничкиот проект „Партнерство меѓу граѓанското општество и деловниот сектор – развивање иновативен модел за мобилизација на финансиски средства“. Анкетата има за цел да открие колкава е информираноста на граѓаните за нивните потрошувачки права и понатаму ќе се користи како средство за подигање на јавната свест за правата и потребите на потрошувачите.

Во продолжение даваме дел од анкетните резултати:

На прашањето: „Дали сте биле изманипулирани при продажбата на некој производ?“ најголем дел од испитаниците се изјаснија дека биле.

На прашањето: „Дали сметате дека законите се доволно добри за да ги заштитат вашите потрошувачки права?“ најголем дел од испитаниците 48,4 % сметаат дека законите се делумно добри.

На прашањето: „Дали мислите дека институциите(инспекциите) доследно ги спроведуваат законите за заштита на потрошувачите?“ најголем дел, 39,4% од испитаниците не веруваат во системите кои треба да го имплементираат законот за заштита на потрошувачи.

На прашањето за заштитата на лични податоци, резултатите покажаа дека голем дел од испитаниците не се целосно убедени дека нивните податоци се заштитени.

Заклучок:

Овие одговори индицираат на целокупната несигурност со валидноста и начините на имплементација на законите, кои се општи ставови на населението (покажано во многуте анкети). Иако знаат дека се законите донесени, што е резултат на општото подобрување на информираноста, тие исто така знаат и дека постојат институционални слабости при нивната имплементација и „обезбедување“.

Фактот дека само 12,9% од испитаниците одговориле дека сметаат дека личните податоци им се доволно добро заштитени при воспоставен трговски однос, говори за големината на таквата недоверба. Така е и со мислењето за самите институции (пазарната инспекција), кои ги обезбедуваат законите за заштита на потрошувачите, каде кумулативно („делумно“ и „не“) над 72% не се сигурни или не веруваат во институционалната заштита на нивните потрошувачки права.

Сепак, граѓаните се во недоумица дали е тоа заради квалитетот на законите или заради самите институции и обезбедувањето на тие закони (48,4% не се убедени дека се законите добри).

Одговорот од 77,4% дека тие биле измамени при купувањето на некој производ јасно укажува од каде произлегуват нивните мислења, а тоа е нивната практика, со трговците и добавувачите на услуги, што јасно укажува дека најлогична насока, во која треба да се насочат активностите се самите трговците и добавувачите на услуги, кои мораат да бидат запознати со законските обврски спрема потрошувачот.

Можеби е изненадувачки на прв поглед, но, ако се размисли ова е сосема реален одговор, кој укажува на фактот дека потрошувачот не е заштитен, кога ги троши своите пари, тој тоа го знае, затоа што е измамен, па развил скептицизам, што, секако се одразува и на неговите одговори. Трговците би требало да знаат дека ваков скептицизам се одразува на потрошувачки навики и количината потрошени пари, а со тоа и на нивната заработка.

Во Република Македонија најголем дел од правата на потрошувачите се заштитени со Законот за заштита на потршувачите но, исто така, и со одредби од други закони, подзаконски акти и правилници. Законот за заштита на потрошувачите се смета за основен закон кој ги регулира односите помеѓу индивидуалните потрошувачи и трговците кои продаваат стоки и услуги. Заштита на потрошувачите опфаќа широк спектар на теми, вклучувајќи ги и општа безбедност на производите, нечесно пазарно однесување, рекламирање на производи и услуги, и други потрошувачи / бизнис интеракции. Во Законот се утврдени правата на потрошувачот да биде информиран за условите на продажба на производите и давање на услуги како и обврските кои ги имаат трговците при продажба на мало.

Подготвила: А.С.